martes, 21 de febrero de 2017

La realidá llingüística n'España: mayor arriquecimientu cultural

Nel Estáu Español fálanse les siguientes llingües, amás del castellán:

EL GALLEGU 

¿Ónde se fala?:
En Galicia (A coruña, Lugo, Ourense y Pontevedra)
Orixe:
Románicu
Estatus:
Oficial xunto col castellanu
Pallabreru:
Ola: hola
Bos días: bonos díes
Boas tardes: bones tardes
Boas noites: bones nueches
Grazas: gracies
Ata logo/adéus: hasta llueu
Luns: llunes
Martes: martes
Mérxores: miércoles
Xoves: xueves
Venres: vienres
Sábado: sábadu
Domingo: domingu
Más info:

EL VASCU (EUSKERA)

¿Ónde se fala?
Nel País Vascu (Áraba, Gipuzkoa y Bizcaia) Nafarroa (Iruña) y Condáu de Treviño
Orixe:
Desconocíu, non románica
Estatus:
Oficial xunto col castellanu
Pallabreru:
Kaixo: hola
Egun on:  bonos díes
Arratsalde on: bones tardes
Gabón: bones nueches
Eskerrik ascko: gracies
Agur: hasta llueu
Astelehena: llunes
Asteartea: martes
Asteazkena: miércoles
Osteguna: xueves
Ostirala: vienres
Larunbata: sábadu
Igandea: domingu
Más info:
Euskarazko wikipeida: entziklopedia askea

L'ARAGONÉS (LA FABLA)

¿Ónde se fala?:
Aragón (Zaragoza, Uesca y Teruel)
Orixe:
Románicu
Pallabreru:
Hola: hola
Güen díya/buen diya: bonos díes
Güena tardi/buena tardi: bones tardes
Güena nuei/buena nuei: bones nueches
Grazias: gracies
Dica lugo: hasta llueu
Lunes: llunes
Martes: martes
Miérques: miércoles
Chueves: xueves
Viernes: vienres
Sábado: sábado
Domingo: domingu
Más info:
Academia de L'Aragonés
Biquipedia. A enciclopeida libre n'aragonés

L'ARANÉS

¿Ónde se fala?:
Val d'Arán (Lleida)
Orixe:
Románicu
Estatus:
Oficial xunto col catalán y el castellanu
Pallabreru:
Hola: hola
Boni díes: bonos díes
Bones tardes: bones tardes
Bones nets: bones nueches
Gràcies: gracies
Adieu: hasta llueu
Deluns: llunes
Dimars: martes
Dimércles: miércoles
Dijaus: xueves
Diuendres: vienres
Dissabte: sábadu
Dimenge: domingu
Más info:

EL CATALÁN


¿Ónde se fala?: 
Catalunya (Lleida, Girona, Barcelona y Tarragona) y L'Algher (Cerdeña, Italia)
Orixe:
Románicu
Estatus:
Oficial xunto col castellanu
Pallabreru:
Hola: hola
Bon día:  bonos díes
Bona tarda: bones tardes
Bona nit: bones nueches
Gràcies: gracies
Adéu: hasta llueu
Dilluns: llunes
Dimarts: martes
Dimecres: miércoles
Dijous: xueves
Divendres: vienres
Dissabte: sábadu
Diumenge: domingu
¿Ónde se fala?: 
País Valencià (València, Alacant y Castelló)
Orixe:
Románicu
Estatus:
Oficial xunto col castellanu
Pallabreru:
Hola: hola
Bon día: bonos díes
Bona tarda: bones tardes
Bona nit: bones nueches
Gràcies: gracies
Adéu: hasta llueu
Dilluns: llunes
Dimarts: martes
Dimecres: miércoles
Dijous: xueves
Divendres: vienres
Dissabte: sábadu
Diumenge: domingu
Más info:

EL BALEAR

¿Ónde se fala?: 
Illes Balears (Mallorca, Menorca, Eivissa y Formentera)
Orixe:
Románicu-catalán
Estatus:
Oficial xunto col castellano
Pallabreru:
Hola: hola
Bon día:  bonos díes
Bon capvespre: bones tardes
Bon vespre/bona nit: bones nueches
Moltes gracis: munches gracies
Adéu: hasta llueu
Dilluns: llunes
Dimarts: martes
Dimecres: miércoles
Dijous: xueves
Divendres: vienres
Dissabte: sábadu
Diumenge: domingu

Como actividá, vamos dibuxar un mapa d'España na llibreta y dir asitiando les llingües que acabamos de ver onde correspuendan. Depués podemos comparar los palabreros d'unes y otres.